Praten over de dood? Probeer het eens met een gedicht

De Schrijverscentrale volgt de trend dat steeds vaker auteurs worden uitgenodigd binnen een thema. De zoekfunctie ‘thema’ op de website waarmee u auteurs kunt selecteren is populair. Auteurs kunnen andere invalshoeken belichten en nieuwe woorden geven aan een bepaald thema. Neem bijvoorbeeld schrijver Bette Westera. Zij schreef o.a. de dichtbundel Doodgewoon. In deze gedichten belicht Bette de verschillende aspecten die bij de dood horen. Hoe behandelt zij dit gevoelige thema tijdens haar bezoeken?

Bette, je hebt onlangs een seminar gegeven bij een expertisecentrum voor rouw en verlies. Kun je daar iets over vertellen?
Ik ben op veel scholen geweest om te praten over Doodgewoon. Daar trof ik vaak angstige leraren aan die het lastig vonden om met hun leerlingen over de dood te praten. Terwijl kinderen zich op veel manieren laten uitnodigen om erover in gesprek te gaan.

In de seminar liet ik leraren en onderwijsprofessionals zien hoe ze literatuur kunnen gebruiken om gevoelens van rouw en verlies te bespreken met kinderen. Ik ben geen rouwexpert, maar aan de hand van mijn gedichten uit Doodgewoon liet ik verschillende werkvormen zien die ze kunnen toepassen in de klas.

Echt, praten over de dood met kinderen is veel makkelijker dan het lijkt

Op wat voor manier kunnen kinderboeken een invalshoek bieden om te praten over de dood?
Kinderboeken bieden een handvat voor ouders en leerlingen om een gesprek te starten. Je hoeft ook niet te wachten tot er iets aan de orde is en het onderwerp pas aan te kaarten als bijvoorbeeld de hond is overleden. Erover praten kan op elk moment. Kies een invalshoek die je prettig vindt, of laat kinderen zelf een ingang kiezen. Dit kan bijvoorbeeld door verhalen of gedichten over de dood voor te lezen. Wat spreekt de kinderen aan? Echt, praten over de dood met kinderen is veel makkelijker dan het lijkt.

Kun je een voorbeeld geven?
Ik stel de leerlingen vaak een filosofische vraag. Hoe zou het zijn als de dood niet bestond? Meteen ontstaat er dan een gesprek. Eerst algemeen, maar al snel wordt het persoonlijker. Ik praat bijvoorbeeld over bedienden die in het oude Egypte die met de farao mee het graf in gingen. We gaan dan eerst nadenken over de cultuur. Daarna vraag ik de kinderen wat zij hiervan denken. Stel dat jij toen leefde, zou je het dan eer vinden om mee te gaan in het graf? Binnen de veilige grenzen van de oude Egyptenaren gaan kinderen nadenken over de dood. Het biedt een mooi bruggetje naar persoonlijke verhalen.

Kinderen gaan uit zichzelf met elkaar in gesprek. Dan vind ik heel mooi

Je vindt het niet moeilijk om over de dood te praten?
Ik ben daar heel onbekommerd in. Het kan natuurlijk zijn dat de leerlingen zelf net iets hebben meegemaakt,
meegemaakt, en dat ze geraakt worden door iets wat ik vertel of voorlees. Dat is niet erg, integendeel zelfs.

Toen ik een keer een klas vertelde dat ik gedichten aan het schrijven was over de dood was een leerling een beetje verontwaardigd. ‘Waarom doe je dat nou? Misschien ben je al verdrietig, en dan ga je lezen en word je nog verdrietiger.’ Een medeleerling zei toen: ‘Maar dat is toch niet erg. Misschien moet je huilen. Dat lucht op.’ Kinderen gaan uit zichzelf met elkaar in gesprek. Dan vind ik heel mooi.

Heb je nog meer leestips die een mooie opening bieden om over de dood te praten?
Ik heb een heel lijstje! Droomopa van Dolf Verroen vind ik heel mooi. Ik hoorde onlangs Pim Lammers een prachtig gedicht voordragen over een opa en een kleinkind die oefenen met wat er moet gebeuren als opa dood is. Opa ligt te slapen en het kind is met bloemen in de weer. Dan slaat opa zijn ogen op en zegt: kan het wat zachter, ik moet ook oefenen. Of Ballade van de dood, van Koos Meinderts en Harrie Jekkers. Een mooi sprookje dat je laat lachen én huilen.

Bette Westera aanvragen voor een bezoek? Neem contact met ons op.